KDRT DALAM PERKAWINAN KANONIK Tinjauan Yuridis
Abstract
Domestic violence usually happens because of wrong understanding on human dignity and family life. Violence against wife or husband or children is a concrete prove that a couple excludes the essential ends of marriage, which are the good of spouses (bonum coniugum) and the good of offspring (bonum prolis) as mentioned in canon 1055§1 of the Code of Canon Law. Therefore, domestic violence which is occurred from the beginning of marriage, makes the marriage invalid. According to the Code of Canon Law, the parties have a right to process an anullement of their marriage based on domestic violence as caput nullitatis. This article seeks to study the so called KDRT (violence in family) from the perspective of the Canon Law and its implication to possibility of anullement of marriage.
References
________, “The essential obligations of matrimony”, Studia Canonica 26 (1992), 379-399.
________, “Simulation of Consent”, dalam Woestman William H. (ed.), Simulation of Marriage Consent. Doctrine, Jurisprudence, Questionnaires, Faculty of Canon Law Saint Paul University Ottawa, 2000, 13-26.
Dacanay, A.N., «Matrimonium ratum: significatio termini», Periodica 79 (1990) 69-89.
Dokumen Konsili Vatikan II, terj. R. Hardawiryana, SJ., Dokpen KWI, Jakarta: Obor 1993.
Gramunt, Ignatius, «The Essence of Marriage and the Code of Canon Law», Studia Canonica 25 (1991) 365-384.
Green, Barbara, «Jesus’ Teaching on Divorce in the Gospel of Mark», Journal for the Study of the NT 38 (1990) 67-75.
Grocholewski, Zenon, «De errore circa matrimonii unitatem, indissolubilitatem et sacramentale dignitatem», Periodica 84 (1995) 395-418.
Gusti Bagus Kusumawanta, D., Analisis Yuridis “Bonum Coniugum” dalam Perkawinan Kanonik, Yogyakarta: Yayasan Pustaka Nusatama, 2007.
Jurisprudence. A collection of U.S. Tribunal Decisions, Ed. John A. Alesandro – Cuneo J. James – Varvaro William A – Vondenberger Victoria RSM, Canon Law Society of America, Washington, D.C., 2002.
Kitab Hukum Kanonik (Codex Iuris Canonici). Edisi Resmi Bahasa Indonesia, terj. Tim Temu Kanonis Regio Jawa, KWI Jakarta, 2006.
Kongregasi Suci Ajaran Iman, Instructio Potestas Ecclesiae, 30 April 2001.
KWI, “Surat Gembala tentang Kesetaraan Perempuan dan Laki-laki sebagai Citra Allah”, 22 Desember 2004.
Ladislas, Orsy, «Christian Marriage», The Jurist 40:2 (1980) 282-348.
________, «Matrimonial Consent in the New Code», The Jurist 43 (1983) 69-102.
Lûdicke, Klaus – Ronny E. Jenkins, Dignitas Connubii. Norms and Commentary, Canon Law Society of America, United States of America, 2006.
Mendonqa, Augustine, «The Incapacity to Contract Marriage», Studia Canonica 19 (1985) 259-326.
________, “Exclusion of the Essential Elements of Marriage”, dalam Woestman, William H. (ed.), Simulation of Marriage Consent. Doctrine, Jurisprudence, Questionnaires, Faculty of Canon Law Saint Paul University Ottawa, 2000, 42-88.
________, “Exclusion of the Essential Properties of Marriage”, dalam Woestman, William H. (ed.), Simulation of Marriage Consent. Doctrine, Jurisprudence, Questionnaires, Faculty of Canon Law Saint Paul University Ottawa, 2000, 89-111.
________, “Exclusion of the Sacramentality of Marriage”, dalam Woestman, William H. (ed.), Simulation of Marriage Consent. Doctrine, Jurisprudence, Questionnaires, Faculty of Canon Law Saint Paul University Ottawa, 2000, 112-144.
Moneta, Paolo, Il matrimonio nel nuovo diritto canonico, Genova 1991.
Mörsdorf, Klaus, «Potestà sacra della Chiesa», Sacramentum Mundi 6 (1976) 425-426.
Navarrete, Urbano SJ., «Foedus coniugale. Amor, Sacramentum, attenta doctrina Concilii Vaticani II», dalam Acta Conventus Internationalis Canonistarum, Roma, 1970, 645-673.
________, «Il matrimonio in diritto canonico, natura del consenso matrimoniale», dalam La definizione essenziale giuridica del matrimonio, Roma, 1980, 126-139.
________, «Indissolubilità del matrimonio», dalam Nuovo Dizionario di Diritto Canonico, Cinisello – Balsamo, 1993, 577-586.
________, «Matrimonio, contratto e sacramento», dalam Il matrimonio sacramento nell’ordinamento canonico vigente, Città del Vaticano, 1993, 91-112.
________, «Potestas vicaria ecclesiae. Evolutio historica conceptus atque observationes attenta doctrina Concilii Vaticani II», Periodica 59 (1970) 619-660.
________, «Potestas vicaria ecclesiae. Evolutio historica conceptus atque observationes attenta doctrina Concilii Vaticani II», Periodica 60 (1971) 415-486.
New Commentary on The Code of Canon Law. Ed. Beal, John P. – Coriden James A. – Green Thomas J., New York – Mahwah, 2000.
Ninil, ER. Singgih, MC. – Dwi Harsanto, Y., Pr. – Angelika Riyandari, Menggapai Kemerdekaan Perempuan & Laki-laki, Tim Sosialisasi ASG Keuskupan Agung Semarang, 2005.
Nooman, John T., Power to Dissolve: Lawyers and Marriages in the Court of the Roman Curia, Cambridge, 1972.
Patrick, S. Morris, Alcoholism and Marital Consent. An investigation of the alcoholic’s capacity/incapacity to exchange valid consenst, The Catholic Marriage Tribunal Aquinas House, London, ON Canada N6A 4B3, 1999.
Paulus VI, Litt. Enc. Humanae vitae, tentang Pengaturan Kelahiran Anak, 30 September 1968, dalam AAS 60 (1968) 481-503.
Pompedda, Mario F., “The Bonum Coniugum in the Canonical Doctrine of Marriage”, dalam Woestman, William H. (ed.), Simulation of Marriage Consent. Doctrine, Jurisprudence, Questionnaires, Faculty of Canon Law Saint Paul University Ottawa, 2000, 27-41.
________, «Diritto processuale nel nuovo codice di diritto caonico: revisione o innovazione», dalam Studi di Diritto Canonico matrimoniale e processuale, Roma, 1983, 7-40.
Salerno, Francesco, «La dignità sacramentale del matrimonio nella storia della Chiesa», dalam Il matrimonio sacramento nell’ordinamento canonico vigente, Città del Vaticano, 1993, 11-68.
Santos, Dìez J.L., «La potesdad ministerial en el ordinamiento canonico», Ius Canonicum 5 (1965) 63-110.
Taylor, G. – de Bekker E., Parish Priests and Marriage Cases, Bangalore 1995.
The Canon Law. Letter & Spirit. A Practical Guide to the Cod of Canon Law, Ed. Sheehy Gerard – Brown Ralph – Kelly Donal – McGrath Aidan – Morrisey Francis G., Great Britain, 1995.
The Tribunal Handbook. Procedures For Formal Matrimonial Cases, Ed. Price Lawrence G. – Smilanic Daniel A. – Vondenberger Victoria RSM, Law Society of America, Washington, D.C., 2005.
Undang-undang RI Nomor 23 Tahun 2004 Tentang Penghapusan Kekerasan dalam Rumah Tangga, Bandung: Fokusmedia, 2004.
“Undang-undang RI Nomor 39 Tahun 1999 Tentang Hak Asasi Manusia”, dalam Undang-undang Tentang Pengadilan Hak Asasi Manusia 2000 & Undang-Undang HAM 1999, Bandung: “Citra Umbara”, 2001.
Vaccari, Alberto SJ., «De matrimonio et divortio aput Matthäum», «Indissolubilità del matrimonio nella Bibbia», La Civiltà Cattolica 113:2 (1962) 259-262
Vela, L., «Indisolubilidad del matrimonio y divorcio», Razón y Fe 183 (1971) 172-195.
________, «Matrimonio (matrimonium)», dalam Nuovo Dizionario di Diritto Canonico, Cinisello – Balsamo 1993, 664-667.
Yohanes Paulus II, Exhort. Apost. Familiaris Consortio, tentang Peran Keluarga Kristen dalam Dunia Modern, 22 November 1981, dalam AAS 73 (1981) 81-191; Enchiridion Vaticanum 7:1522-1810. ________, Litt. Apost. Mulieris Dignitatem, tentang Martabat Perempuan, 15 Agustus 1988, dalam AAS 80 (1988) 1653-1729.